کاندیدیازیس

کاندیدیازیس یک بیماری قارچی فرصت طلب است که توسط گونه‌های مختلف کاندیدا ایجاد می‌شود. بیماری می تواند به صورت حاد یا مزمن باشد. در افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است یا شده(به هر دلیل) قادر به ایجاد بیماری هستند.

کاندیدیازیس طیف وسیعی از بیماریها(ازدرگیری پوستی، درگیری بافت‌های مخاطی تا ارگان‌های داخلی بدن) را شامل می‌شود.

پزشکان بر اساس دو حقیقت می توانند اعلام کنند که این بیماری وجود دارد یا خیر

1- نمونه گرفته شده، از نمونه های استریل باشد(یعنی اگر گونه‌های کاندیدا از نمونه خون جدا شدند، حتما بیماری زا هست.)

2-تعدادشان ( اگر مثلا 1000 کلنی مخمر در یک میلی لیتر ادرار وجود داشته باشد این بیماری زا است.)

گونه‌های کاندیدا می توانند باعث عفونت‌های آزمایشگاهی(nosocomial infection) بشود یعنی در بیمارانی که در بیمارستان بستری می‌شوند، می‌توانند بیماری ایجاد کنند.

گونه‌های بیماری زا کاندیدیا

مهمترین گونه‌ای که بیماری ایجاد می‌کند، C.albicans است. بطوری كه عوامل بیماری زا را به دو گروه:

1. گونه C.albicans 
2. گونه های non C.albicans  تفکیک می کنند.

سایر گونه های که می توانند بیماری ایجاد کنند:

• C.glabrata
• C.tropicalis
• C.parapsilosis
• C.krusei
• C.dubliniensis

کاندیدا آلبیکانس  C.albicans

مهمترین گونه بیماری زا است یک کامنسال اندوژن(commensal Endogenous)است و بصورت normal flora در دستگاه گوارش تقریباً تمام پستانداران و پرندگان وجود دارد.

قادر به ایجاد هايف حقیقی(hyphae True) است علي رغم اينكه تك سلولی است. به خاطر اينكه هايف حقیقی تشکیل می‌دهد، شبه مخمر(like yeast)نامیده مي شود.از آنجايي كه هم به صورت تک سلولی هم به صورت هايف ديده مي شود،dimorph Reverse است.

می‌تواند در دهان، دستگاه گوارش تحتانی و  دستگاه تناسلی بانوان باشد.(در مکان هايي که Lactobacillus وجود داشته باشد مانند دستگاه تناسلی بانوان،Lactobacillus و C.albicans در حال مبارزه با هم هستند)هر چیزی که سبب کاهش تعداد Lactobacillus نسبت به حالت طبیعی آن در مکان طبیعی آن شود موجب افزایش تعداد albicans.C م ي شود و در نهایت باعث ایجاد بیماری می‌شود.

نمیتوان C.albicans را از خاک جدا کرد زیرا میکروارگانیسم هایي كه در خاک وجود دارند قادر هستند C.albicans را از بین ببرند.

کاندیدا گلابراتا C.glabrata

اهمیت گونه گلابراتا به دلیل مقاومت در برابر دارو های روتین ضد قارچی است که در بافت‌هایِ مخاطیِ حیوانات خون گرم زندگی می‌کند.

کاندیدا کروزئی C.krusei

میتواند در خاک، آب، بر روی گیاهان و سایر نمونه های طبیعی یافت شود.

کاندیدا پاراپسیلوزیس (C.parapsilosis)

بر روی پوست سالم زندگی می‌کند. در حیوانات اهلی نیز دیده می‌شود و در محیط های ساحل (ساحل دریا) قابل جدا شدن است.

کاندیدا تروپیکالیس (C.tropicalis)

بر روی پوست سالم زندگی می‌کند. در دستگاه گوارش انسان نیز وجود دارد. در خاکهای غنی از مواد آلی دیده می‌شود و در محیط های آبی قابل جدا شدن است.

کاندیدا دابلینسیس (C.dubliniensis)

یک گونه نسبتاً جدید محسوب می‌شود. اولین بار در سال 1995 توسط محققین دندانپزشکی از بیماران ایدزی جدا شد و از آن زمان بر روی این گونه كار شد و در نهایت یک گونه جدا از C.albicans شناخته شد.

اين گونه از نظر فنوتیپی شباهت زیادی به C.albicans دارد. از طریق تکنیک های مولكولی می‌توانستند گونه C.albicans و C.dubliniensis را از هم تمایز دهند.

C.dubliniensis مانند C.albicans تست GERM tube مثبت دارد و قادر به تولید pseudohyphae و Chlamydospore است.

راه تشخیص و تمایز کاندیدا آلبیکانس و کاندیدا دابلینسیس از یکدیگر

1. تست جذب -D-Xylose
2. تست جذب a-methyl- D-glucose

• بیماری زایی آن نسبت C.albicans کمتر است.
• این گونه مانند C.albicans اندوژن است.

فرم کلینیکی بیماری کاندیدیازیس

همانطور که خدمت گفته شد C.albicans و بقیه گونه‌ها می توانند باعث بیماری کاندیدیازیس بشوند که طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شود.

هم می‌تواند در:
1) پوست cutanous
2) بافت های مخاطی muscosal
3) بطور سیستمیک یا مهاجم ارگان‌های داخلی بدن را درگیر کرده باشد.

که هر کدام از این گروه ها به گروه های كوچک‌تری تقسیم می‌شوند .

فرم پوستی Cutaneous

• کاندیدیازیس نواحی چین دار بدن(Intertrigo)

در نواحی چین‌دار بدن مانند کشاله ران، زیر بغل، بین انگشتان دست و پا و زیر سینه ها در خانم ها و چین بدن افراد چاق می‌تواند ایجاد شود.

مشخصه کاندیدیازیس نواحی چین‌دار بدن یا intertrigo این است که ضایعاتی به صورت ستلایت یا ماهواره‌اي در اطراف زائده اصلی دیده می‌شود.

• بثورات قنداقی(rash Diaper)

در بچه‌هایی که دیر به دیر پوشک آنها عوض می‌شود، به خاطر این که مخمر از طریق مدفوع می‌تواند روی پوست بشیند، ضایعات بعضی مواقع حتی شدیدی در بچه ایجاد كند. حتی اگر پوشک در زمان مناسب عوض شود باز ممکن است که بدلیل اینكه ناحیه، به خوبی شسته نشده و ضدعفونی نشده باشد، قارچ باقی بماند و منجر به بیماری بشود.

• عفونت قارچی ناخن بشه(onychomycosis)که بطور ویژه اگر کاندیدا onychomycosis ایجاد کرده باشد به آن paronychia گفته می‌شود.

آخرين شكل از كانديديازي س پوستي، كانديديازيس ناخن است onychomycosis
به صورت ويژه به كانديد يازيس ناخن paronychia گفته مي شود. بافت اطراف ناخن متورم ميشه. در افرادي كه زياد با آب سر و كار دارند مثل ظرف شورها، يا افرادي كه لباس را با دست مي شورند،كارگرها ي نانوايي، كارگرهايي كه در قنادي كار ميكنند به دليل آسيب ي كه به بافت اطراف ناخن وارد مي شود بافت اطراف ناخن تورم مي شود. کاندیدیازیس ناخن شایع ترین کاندیدیازیس پوستی است.

فرم بافت های مخاطیMuscosal:

• دهان

اشکال مختلف كانديديازيس دهان:

برفك Thrush

در نوزادان و افراد مسن یک واقعه طبیعی است و خیلی ناراحت کننده نیست و به راحتی درمان می‌شود و علامت آن بصورت پلاک‌های شیری، سفید که بر روی زبان، لب و قسمت های داخلی دهان ایجاد می‌شود.

اگر برفک در جوانان 20 سال به بالا ایجاد شود، یک علامت بسیار ناراحت کننده است زیرا سیستم ایمنی سلولی این فرد مشکل داشته و در نتیجه به برفک مبتلا شده است. برفک در سنین جوانی علامت خطرناکی است نه به واسطه اینكه بیماری قارچی ایجاد شده بلکه به این دلیل که نشانه ایی از ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن است، فرد ممکن است به ایدز مبتلا باشد.

برفک شایع ترین شکل کاندیدیازیس در تمام اشکال است.(چه در فرم جلدی چه در زیر جلدی مخاطی و چه در فرم سیستمیک)

Perlech

Balck hairy tongue

زبان مو دار سياه كه بر روي زبان برآمدگي هايي ايجاد مي شود كه آن برآمدگي ها حاوي قارچ است كه مواردش خيلي نادر و كم است.

Chilitis

Chilitis در کسانی که کمبود ویتامین ریبوفلاوین دارند اتفاق میافتد. ترک گوشه لب، ترشحات پنیری که حاوی قارچ است از این ترک خارج میشه و وقتی این ترشحات پنیری را زیر میکروسکوپ مشاهده کنیم می‌توانیم در آنها قارچ مشاهده کنیم.

Denture stomatitis

بعضی مواقع در ناحیه لثه بيماري ایجاد می شود كه به آن stomatitis Denture می گویند. كسانی كه بهداشت دهان را رعایت نمی‌كنند یا از دندان هاي مصنوعی استفاده می‌كنند و بهداشت آن دندان ها را رعايت نمي كنند در ناحيه لثه آنها بيماري كانديديازيس ايجاد مي شود كه به آن stomatitis Dentureگفته مي شود.

• واژن

فرم دیگر کاندیدیازیس جلدی مخاطی است كه در خانم هايي كه در سنين باروری هستند در 75درصد از اين
خانم ها در طول عمرشون حداقل يكبار به Vaginitis مبتلا مي شوند. علامت Vaginitis وجود
ترشحات، خارش، التهاب و يكسري ترشحات پنیری شكل از واژن به بیرون تراوش مي شود.
مصرف آنتي بيوتيك هاي وسیع الطيف، دیابت، بارداری و استفاده از قرصهاي ضدبارداری، شانس ابتلا به
Vaginitis را افزایش مي دهد. خانم هايي كه به Vaginitis مبتلا مي شوند و درمان مي شوند و در طول يك
سال سه بار به اين بيماري مبتلا مي شوند، علارغم اينكه درمان نيز مي شوند به فرم
(candidiasis vulvovaginal recurrent(RVVC مبتلا مي شوند.كه حدود 5 – 8 درصد خانم هايي كه به
Vaginitis مبتلا مي شوند به RVVC مبتلا مي شوند يعني در يك بازه زماني 12 ماه 3-4بار به Vaginitis
مبتلا مي شوند.اقاياني كه همسرشان به Vaginitis مبتلا هست به بالاني ت مبتلا مي شوند بالانيت يك ازدياد
حساسيت به آنتي ژن هاي كانديدا هست. بيماري نيست! بنابراين اگر نزديكي اتفاق نيوفتد يا اينكه Vaginitis
درمان شود بالانیت هم در مان می‌شود. بالانیت حساسیت به آنتی ژن است.( كانديا به شريك جنسی سالم منتقل نمی شود)

• برونش و ریه

فرم نادر بیماری است و عامل آن  albicans.C هست

• در دستگاه گوارش

اولین جايی که درگیر می‌شود، مری هست بنابراین باعث ازوفاژیت می‌شود. علائم ازوفاژیت درد در قفسه سینه هنگام بلع غذا هست و نشانه بدی است یعنی اگر کسی به ازوفاژیت كاندیدایی مبتلا شد، این فرد احتمالا به ایدز مبتلا شده است.

• بصورت مزمن باعث درگیری پوست و بافت های مخاطی بشه(mucocutaneous choronic
  candidiasis)

ک فرم نادر است / باعث تغییر شكل بافت های جلدی و مخاطی می‌شود / بشدت گرانولوماتوز هست
در بچه ها اتفاق میافتد / معمولا از دهان شروع م يشود / توسعه پیدا می‌کند به سمت پوست ، مو و ناخن /می‌تواند vulvovaginal نیز رخ دهد و علائمی مانند vulvovaginal ایجاد مي كند كه در خانم ها اتفاق میافتد / ضایعات پوستی كه اتفاق میافتند قرمز ، بر آمده و Hyperkertottic / بدون درد

فرم سیستمیک Systemic

• عفونتEndocarditis

در بیمارانی اتفاق میافتد که جراحی قلب انجام داده باشند.

• عفونت مجاری ادراری (UTI)

عفونت مجاری ادراری هست که اگر هزار کلونی در 1ml از ادرار وجود داشته باشد فرد بیمار به كانديدا هست.

• مننژیت Meningitis

• عفونت خون (candidemia(septicemia

کاندیدیا آلبیکنس می‌تواند به سیستم اعصاب مرکزی راه پیدا کند و Meningitis ایجاد کند و یا اینكه به خون راه پیدا کند و septicemia ایجاد کند؛ که به آن candidemia می‌گویند.

درمان کاندیدیازیس

• درمان در فرم پوستی(Cutaneous):

1. 1. Itraconazole(ITC)
   2. Fluconazole(FLC)
   3. Nystatin

• درمان در فرم مخاطی(Muscosal):

1. 1. Clottrimazole(CLT)
   2. FLC
   3. Caspofungin(CASF)

• درمان در فرم واژینال VVC:

Butaconazole 2 % cream / Oral FLC

• درمان در فرم عفونت خونی(Candidemia):

1. 1. AmB
   2. Ecinocandins

تشخیص آزمایشگاهی کاندیدیا

1. نمونه‌گیری (sampling)
2. آزمایش مستقیم (Direct)
3. کشت (culture)

نمونه‌گیری (sampling): بر اساس اینكه در چه قسمتی از بدن بیماری ایجاد شده باشد، نمونه گرفته می‌شود. نمونه ها را با پتاس ١٠ درصد و یا رنگ آمیزی ساده(staining simple)انجام می‌دهند.

آزمایش مستقیم (Direct): زیر میکروسکوپ سلول‌های مخمری دیده می‌شود ممکن است هایف کاذب و حتی ممکن است هایف حقیقی هم در نمونه‌هایی که از بیمار گرفته شده مشاهده شود.

کشت (culture): کاندیدا بعد از اینكه در آزمایش مستقیم تشخیص داده شد، کشت داده می شود. برای کشت می‌توانیم از محیط سابورو سابورو حاوي كلوران فيلكول استفاده کنیم سيكلوهيگزامين در محیط نبايد باشد چرا كه بعضي از گونه هاي كانديدا به سيكلو هيگزامين حساس هستند نمونه ها را هم در 27 -25 درجه و هم در 37 درجه قرار مي‌دهيم بخاطر اينكه بعضي از گونه ها در درماي اتاق رشد مي كنند و بعضي هم در 37 درجه.

بعد از اینكه قارچ در محیط -S و SE رشد کرد به کمک یکسری از تست ها که شامل:

1. لوله زایا Tube Germ
2. تولید Chlamydiospore
3. جذب قند
4. تخمیر قند

میتوان تا حد گونه به راحتی عامل بیماری را شناسایی کنیم.