زایگومایکوزیس

زایگومایکوسیس(زایگومایکوزیس) از بیماری‌های قارچی فرصت طلب است که به اسامی دیگری از جمله هایفومایکوزیس(hyphomycosis)، فیکومایکوزیس(Phycomycosis) و موکورمایکوزیس (mucormycosis) نیز هم خوانده می شود. از بین این 3 اسم، بیشترین نامی که که مورد استفاده قرار می گیرد موکورمایکوزیس است.

خصوصیات کلی بیماری زایگومایکوسیس:

• فرصت طلب
• خیلی خطرناک
• حاد و کشنده

این بیماری توسط سه جنس ایجاد می شود:

• • موکور(Mucor)
  • آبسدیاAbsidio

در حیوانات قادر به ایجاد بیماری است. مهمترین گونه ایی که می تواند باعث ایجاد بیماری در حیوانات بشه A.corymbifera است که یک قارچ گرما دوست است و دمای مطلوب برای رشد این قارچ 42-45 درجه است.

• • رایزوپوس(Rhizopus) 

که از بین این سه جنس مهم ترین جنسی که باعث بیماری در انسان می‌شود، رایزوپوس است. از بین گونه‌های رایزوپوس مهمترین گونه‌هایی که قادرند این بیماری را ایجاد کنند:

1. R.oryzea
2. R.orrhizus

راه های ورود قارچ به بدن:

• سینوس های پارانازال
• ریه
• چشم
• گوش
• پوست
• دستگاه گوارش

که از بین این راه های ورود مهمترین راه ورود ابتدا سینوس های پارانازال و در مرتبه بعد ریه است.

زایگومایکوزیس به چهار فرم کلی دیده می شود:

1. Rhinocerbral – شکل رینوسربرال
2. Pulmonary – شکل ریوی
3. Gastrointestinal – شکل درگیری دستگاه گوارش
4. Cutaneous – شکل پوستی

1- Rhinocerbral – فرم رینوسربرال

• شکل رینوسربرال زایگومایکوزیس مهمترین فرم بیماری است که بسیار کشنده است و اکثرا در بیمارانی دیده می شود که دارای: دیابت باشند(بخصوص مراحل انتهایی بیماری دیابت)

• راه اصلی ورود قارچ از طریق بینی و سینوس های اطراف بینی است.

• از بینی ترشحات خونی و تیره رنگی خارج می شود به خاطر اینکه قارچ تیغه میانی بینی را تخریب میکند.

• قارچ حتی می تواند به چشم راه پیدا کند و باعث ثابت شدن مردمک چشم، افتادگی پلک شود و در نهایت سبب مرگ بیمار شود.(مرگ از طریق راه یافتن قارچ به مغز است)

• قارچ تمایل دارد به عروق خونی حمله کند و به عروق خونی راه پیدا می‌کند و وارد ارگانهای مهم بدن مثله مغز می شود و در مغز باعث ایجاد سکته و مرگ بیمار می‌شود.

2- فرم ریوی بیماری:

• فرم دیگر بیماری فرم ریوی است که علامت خاصی ندارد. مثل سایر بیماری های ریوی، بیمار احساس درد  دارد و خلط هم دارد.

• نحوه ابتلاء به فرم ریوی بیماری زایگومایکوزیس میتواند هم بخاطر aspiration یا فرو بردن خلط یا بالا کشیدن ترشحات بینی باشد که به ریه راه پیدا می کند و یا از طریق inhalation یا تنفس، قارچ وارد ریه می شود و  شکل ریوی بیماری را ایجاد می‌کند. وقتی وارد ریه شد می تواند در ریه باعث تشکیل موکوروما (Mucoroma) یا توپ قارچی موکوری ریوی شود.

3- فرم دستگاه گوارش:

• فرم دستگاه گوارشی که فرمی نادر است، اغلب در بیماران دچار: سوء تغذیه شدید(malnuturition) دیده می شود.

• علائم بیماری شامل:

استفراغ خونی، اسهال، protonitis وجود خون در مدفوع است حتی ممکن است باعث ایجاد اسهال خونی هم بشود.

4- فرم پوستی

فرم پوستی همانند فرم دستگاه گوارشی، فرم نادری است که معمولا در افراد دچار سوختگی شدید ایجاد می‌شود. افرادی که دارای سوختگی شدید شده‌اند بایستی پزشکان و کادر درمان مراقب باشند که به عفونت قارچی مبتلا نشوند.

تشخیص آزمایشگاهی زایگومایکوزیس

مانند سایر بیماری های قارچی 3 مرحله دارد:

1)نمونه گیری

نمونه گیری از ترشحات خارج شده بینی بیمار، ضایعات پوستی بیمار، نمونه‌های مدفوع صورت می گیرد و حتی بایوپسی نیز ممکن است از بیمار گرفته شود.

2)کشت

در محیط -s

3)آزمایش مستقیم

نمونه را می توان با پتاس 10درصد شفاف کنیم و یک رنگ آمیزی ساده یا بافت شناسی برای آن انجام دهیم. قارچ بصورت هایف بدون دیواره عرضی و پهن شبیه روبان(Ribbon like) دیده می شود.

برای ایجاد بیماری به یکسری شرایط مستعد کنند برای ایجاد بیماری نیاز است:

• • دیابت
  • سرطان خون
  • سوختگی های شدید
  • سو تغذیه

درمان بیماری زایگومایکوزیس:

• موارد مستعد کننده بیماری باید کنترل شوند: یعنی اگر بیمار دچار دیابت، سرطان خون و … است باید کنترل شود.

• استفاده از دارو Amphotricin B