برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.تک یاخته ی زئونوز می باشد، یعنی بین انسان و دام ها مشترک است . تاکنون حدود 1۹ گونه از این تک یاخته شناسایی شده و این گونه ها می توانند، اغلب مهره داران از قبیل ماهی ها ، دوزیستان ، خزندگان ، پرندگان و پستانداران را درگیرکنند، ولی دو گونه در بین این گونه های متعدد برای انسان بیشتر اهمیت دارد :1 -کریپتوسپوریدیوم پارووم۲ -کریپتوسپوریدیومهومینیس که می توانند در انسان آلودگی ایجاد کنند.نکته : کریپتوسپوریدیوم جز تک یاخته های Monoxenous اختیاری است ) تک میزبانه اختیاری ( ، یعنی تولید مثل جنسی و غیر جنسی را می تواند در بدن یک میزبان انجام بدهد و یا ممکن است در بدن ۲ میزبان طی بشود، ولی قابلیت انجام هر دو نوع تولید مثل را در بدن یک میزبان نیز دارد ، به همین دلیل به آن تک میزبانه اختیاری نیز اطلاق می شود.کته : تک یاخته ای، cytoplasmic extra and intracellular یعنی وارد سلول میزبان میشود، ولی در زیرغشا، واکوئلی ایجاد کرده است و در داخل آن شروع به رشد و تکثیر می کند، البته این واکوئل عامل ایجاد کننده اش تک یاخته بوده، اما با منشا سلول میزبان ، سلول میزبان برای این که رشد و تکثیر تک یاخته را مهار کند، واکوئلی به نام پارازیتوفوروس (vacuole parasitophorous) در اطراف تک یاخته وجود می آورد و با این کار می خواهد از پخش تک یاخته در سیتوپلاسم خود جلوگیری کند. بنابراین این تک یاخته به دلیل این که وارد سیتوپلاسم نمی شود، واژه ی cellular intra وcytoplasmic extra به آن اطلاق می شود.نکته : در سراسر دنیا کریپتوسپوریدیوم پارووم یا کریپتوسپوریدیوم هومینیس یا سایر گونه ها مانند : meleagrdisi.C و muris.C و سایر گونه هایی که اغلب در حیوانات ایجاد آلودگی می کنند و به صورت اتفاقی ممکن است انسان را درگیر کنند در سراسر جهان وجود دارند ، در ایران هم به همین ترتیب از شیوع قابل توجهی دارد (انتشار جهانی دارد)نکته : این تک یاخته در روده باریک و در قسمت ژژونوم میزبان ساکن است ولی در افرادی که سیستم ایمنی تضعیف شده دارند، میتواند در نقاط مختلف دستگاه گوارش ساکن و آسیب برساند، از حلق و مری گرفته تا دوازدهه ، معده ، ایلئوم ، کولون ، رکتوم ، حتی ضمائم وابسته به دستگاه گوارش مثل آپاندیس و کیسه صفرا را می تواند درگیر کند.نکته : parvum Cryptosporidium عامل گاستروآنتریت در انسان، گاو و گوساله است.نکته : تولید مثل جنسی از نوع اسپوروگونی که این تک یاخته انجام می دهد، نهایتا اووسیست را تولید می کند . اووسیست در این تک یاخته به شکل کروی تا بیضی شکل به قطر 4 الی ۶ میکرون است . و در داخل اووسیست 4 اسپوروزوئیت هلالی شکل که در یک طرف حالت محدب و در طرف دیگر حالت کشیده تر است (به شکل کمانی یا قوسی) وجود دارد.نکته : اووسیست دیواره صاف و نازک دارد.چرخه زندگیاین اووسیست هایی که در روده میزبان تشکیل می شوند، از طریق مدفوع فرد آلوده ، به محیط خارج دفع می شود و اگر از طریق مواد غذایی یا آب آلوده وارد بدن میزبان شدند در ابتدای روده باریک تحت تاثیرآنزیم هایگوارشی دیواره اووسیست پاره می شود و 4 اسپوروزوئیت از هر اووسیست آزاد می شود و در همان ناحیه ای که آزاد شدند، به سطح سلول های اپیتلیال روده باریک اتصال پیدا می کنند و وارد سلول می شوند. در زیر غشا در واکوئل پارازیتوفوروس ، شروع به تکثیر از نوع غیر جنسی شیزوگونی می کنند.نکته: در اتمام تولید مثل غیر جنسی از نوع شیزوگونی ، ۸ مروزوئیت آزاد می شود، که با پاره شدن شیزونت ها ، مروزوئیت های آزاد شده، مجددا وارد سلول های اپیتلیال م یشوند و شیزوگونی نسل ۲ را انجام می دهند ، یعنی تولید مثل غیر جنسی شیزوگونی در دو مرحله صورت می گیرد.نکته : در شیزوگونی نسل ۲ ، 4 مروزوئیت به وجود می آید و دیگر تا ۸ تایی پیش نمی رود. وقتی شیزونت حاوی 4 مروزوئیت شد ، شیزونت پاره می شود و مروزوئیت های آزاد شده، وقتی وارد سلول های اپیتلیالی شدند دیگرتولید مثل شیزوگونی نسل ۳ را انجام نمی دهند، بلکه وارد مرحله گامتوگونی و سپس اسپوروگونی می شوند و یعنی تغییرماهیت می دهند و دو نوع سلول جنسی نر و ماده به نام های میکروگامتوسیت و ماکروگامتوسیت ایجاد می کنند.نکته : ماکروگامتوسیت تبدیل به ماکروگامت و میکروگامتوسیت تبدیل به میکروگامت ها می شود و با لقاح سلول جنسی نر و ماده سلول تخم یا زیگوت به وجود می آید.نکته : یک دیواره محکمی اطراف سلول تخم را احاطه می کند و نهایتا تبدیل به اووسیست می شود . اووسیست خیلی سریع در داخل مجرای روده رسیده می شود و درونش 4 اسپوروزوئیت ایجاد میشود و در واقع اسپورله می شود و اووسیست هایی که دفع می شوند ، رسیده هستند و بلافاصله می توانند میزبان بعدی را آلوده کنند ، به دلیل این که اووسیست در زمان دفع کاملا رسیده است و درونش اسپوروزوئیت ها رسیده هستند و آماده برای آلوده کردن میزبان بعدی می باشند.نکته : حال اووسیست ها که در روده تشکیل شدند ، اغلب دیواره ضخیمی دارند، که باعث حفاظت اینها در محیط خارج بشود، اما 20 درصد از اووسیست هایی که تشکیل شدند، دیواره باریکی دارند و بنابراین در همان مجرای روده پاره می شوند و باعث عفونت خود به خودی یا infection Auto در فرد آلوده می شوند، پس این نکته خیلی مهم است که در آلودگی به کریپتوسپوریدیوزیس ، آلودگی خود به خودی و یا infection Auto داریم، برای این که تو رو 20 درصد از اووسیست های تشکیل شده دیواره باریکی دارند و در همان مجرای روده پاره میشوند و اسپوروزوئیت های آزاد شده توانایی حمله مجدد به سلول های اپیتلیال و تشکیل اووسیست را دارند.نکته : 80 درصد اووسیست با دیواره ضخیم که مسئول آلوده کردن افراد دیگر هستند،پس از دفع بالفاصله قابلیت آلوده کردن افراد دیگررا دارند و حتی اگر در شرایط مطلوب و مساعد قرار بگیرند حدود ۲ تا ۶ ماه می توانند زنده بمانند.نکته : در چرخه زندگی کریپتوسپوریدیوم حاملین سالم یا carriers Healthy نقش اساسی دارند برای این که این ها می توانند در طبیعت این تک یاخته را نگهداری کنند و باعث آلودگی افراد دیگر بشوند.نکته : تصویری که در زیر می بینید، برش عرضی از سلول های اپی تلیال پرزهای روده باریک است و این سلول های استوانه ای اپیتلیال را کنار هم مشاهده میفرمایید، این قسمت های پررنگ هسته سلول ها می باشد، که در قاعده )انتها(سلول های اپیتلیال قرار گرفته اند و نزدیک به مجرا در زیر غشا، لکه های تیره رنگی که دیده میشود در واقع واکوئل های پارازیتوفوروس که تک یاخته کریپتوسپوریدیوم در داخل آن ها مستقر شده و شیزوگونی انجام میدهد. پس میتوان گفت این لکه ها همان شیزونت های تک یاخته ها هستند که در این تصویر مشاهده می شوند.عالئم بالینیدر افراد سالم : علائم بالینی ممکن است اصلا مشاهده نشود و یا اگر این افراد عالئم بالینی نشان دهند به صورت خود محدود شونده خواهد بود، یعنی پس از یک دوره یک هفته ای تا یک ماه افراد سالم از نظر سیستم ایمنی بیماری آن ها کنترل میشود بدون این که نیازی به درمان داشته باشند . علائم بالینی خود به خود کنترل میشود و از بین میرود. عمده ترین علائم در این افراد اسهال آبکی و شدید و فرم جهنده با درد های انقباضی شدید که اغلب ممکن است با وبا اشتباه گرفته شود، ولی دوره علائم بالینی در بیماری کریپتوسپوریدیوزیس خیلی کوتاه مدت است. همچنین افراد ممکن است دردهای شکمی شدیدی داشته باشند که ممکن است علامت با ژیاردیازیس اشتباه گرفته شود ولی دردهای شکمی ایجاد شده از کریپتوسپوریدیوم شدیدتر است ولی برخلاف ژیاردیازیس در اینجا نفخ زیاد مشاهده نمی شود. یک سری عالئم غیر کلاسیک و مبهم مانند، بی اشتهایی ،تهوع، گاستریت، نفخ و استفراغ ،حتی تب کمتر از ۳۹ درجه در افراد آلوده میتواند مشاهده شود ولی همانطور که گفته شد بیماری خود محدود شونده است و اسهالی که کریپتوسپوریدیوم ایجاد میکند بیشتر به دلیل تولید اندوتوکسین هایی است که این میکروارگانیسم توانمندی تولید آن را دارد و باعث اسهال آبکی و حاوی موکوس و حتی ممکن است حاوی RBC و لکوسیت باشد اما این بدان معنا نیست که این تک یاخته توانایی تهاجم به جدار روده را دارد، یعنی مثل انتامباهیستولیتیکا و باالنتیدیوم نیست و نمی تواند سیستمیک شود و به جدار روده حمله ور شده و خون ریزی ایجاد بکند ولی به هر حال حضور تک یاخته باعث تحریک مخاط روده شده و ممکن است ندرتا RBC در اسهال بیماران مشاهده بشود.افراد با ضعف سیستم ایمنی :در این افراد دوره بیماری طولانی تر است و اسهال پایدار و مداوم دیده می شود و این موضوع باعث از بین رفتن آب بدن می شود و احتمال مرگ بیمار را سبب شود مخصوصا در بیماران مبتلا به HIV یکی از عوامل مرگ و میر می تواند کریپتوسپوریدیوم باشد، همچنین در این افراد کاهش وزن یکی از یافته های ثابت است . حتی اگر افراد با ضعف سیستم ایمنی به کریپتوسپوریدیوم مبتلا بشوند این تک یاخته ممکن است خارج از مسیر روده باریک در جاهای مختلف و ضمائم دیگر روده باریک نظیر کیسه صفرا و مجاری صفراوی، مستقر شده و التهاب کیسه صفرا یا cholecytitis و هم چنین التهاب مجاری صفراوی نیز سبب شود و نهایتا می تواند منجر به کالنژیت اسکلروزان شود، که در چنین مراحلی آزمایشات پارازیتولوژیک کارساز نخواهد بود و برای تشخیص باید کالنژیوپانکراتوگرافی انجام بگیرد، همچنین اسپوروزوئیت های داخل اووسیست ممکن است وارد سلول های پوششی مجاری تنفسی بشوند و کریپتوسپوریدیوزیس ریوی ایجاد کنند. این یافته شایع است و باعث خلط سرفه تنگی نفس میشود و در چنین مواقعی بایستی در خلط بیمار یا مایع بیرونش یا بیوپسی ریه به دنبال اووسیست های دفع شده از تک یاخته بود.نکته : در بیماران تاالسمیک داروی دسفریوکسامین تجویز می شود که این دارو باعث مهار پرولیفراسیون لنفوسیت ها و مونوسیت ها می شود و علائم بیماری را شدید تر می کند و پزشکان باید در تجویز این دارو هنگام بروز علائم کریپتوسپوریدیوزیس، بایستی عواقب آن را در نظر بگیرند.نکته : در کریپتوسپوریدیوم مزمن حضور تک یاخته به صورت دراز مدت باعث آتروفی در پرز های روده شده و منجر به کاهش جذب مواد غذایی می شود و نهایتا لاغری را در این افراد می توان مشاهده کرد. کاهش وزن و لاغری در افراد immunosuppress(ضعف و سرکوب سیستم ایمنی) مبتلا به کریپتوسپوریدیوم یافته ای ثابت است.تشخیص آزمایشگاهیگاهی پزشکان بر اساس شکایات و علائم بالینی بیمار می توانند بیماری کریپتوسپوریدیوزیس را تشخیص دهند و درمان کنند، اما تشخیص اصلی براساس تهیه لام از نمونه مدفوع بیمار و رنگ آمیزی کردن نمونه خواهد بود ، ما بایستی نمونه الم تهیه شده را مورد رنگ آمیزی قرار بدهیم ، برای این منظور رنگ های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند، ولی انتخابی ترین روش ، رنگ آمیزی الم با زیل نلسون اصلاح شده و یا اسید فست دی متیل سولفوکساید است . گاهی هدف ما غربال گری یا screening یک جمعیت بزرگی از افراد، که مشکوک به کریپتوسپوریدیوم هستند، می باشد، در چنین مواقعی بهترین روش technique sheathers است و یکی از تکنیک های فلوتاسیون flotation یا شناور سازی می باشد.نکته : اصوال در انگل شناسی برای این که مقدار انگل را در نمونه و تعداد آن را بالا ببریم نمونه را بایستی مورد تغلیظ قرار بدهیم . در مورد برخی از کرم ها که تخم آن ها سنگینی است از روش های رسوبی استفاده می کنیم، مانند فرمالین اتر اما در مورد برخی تک یاخته ها، مثل کریپتوسپوریدیوم که اووسیست های سبک و کوچکی دارند، از تکنیک های شناور یا flotation استفاده می کنیم که خود این روش ها )flotation )متنوع هستند و برای کریپتوسپوریدیوم روشی که بیشتر توصیه شده روش sheather یا روش قند اشباع است، که نمونه در این محلول شناور می شود و پس از مدتی انگل به دلیل سبکی در سطح مایع غوطه ور می شود و از ان الم تهیه می کنند و مورد بررسی قرار می دهند و همچنین دیواره کریپتوسپوریدیوم جنسی دارد به طوری که با تابش اشعه UV فلورینسه می شود و ما به صورت فلورانس آن را می توانیم ببینیم برای این کار از رنگ های فلوروکروم مثل اورآمین یا رودامین برای رنگ آمیزی می توان استفاده کرد که روش مرجع و توصیه شده است.نکته : برای تشخیص از روش های سرولوژیکی نیز میتوان استفاده کرد به خصوص روش االیزای بر پایه جستجوی آنتی ژن، که می توان با استفاده از انتی بادی های مونوکلونال مارکه شده ، کوپروانتی ژن ها یا انتی ژن های مدفوعی تک یاخته را شناسایی کرد.نکته : گاهی اوقات لازم است، کریپتوسپوریدیوم را در آب های آشامیدنی نیز مورد شناسایی قرار داد و برای این کار تکنیک متفاوتی الزم است حدودا 1000 لیتر آب آشامیدنی را از نقاط مختلف جمع اوری می کنند و از صافی که قطر حدوداً یک میکرون دارد عبور می دهند، این فیلتر های یک میکرونی پس از آن که 1000 لیتر اب از آن عبور دادند آن را می برند و با آب مقطر شست و شو می دهند، سپس این آب را سانتریفیوژ می کنند و رسوبی که حاصل می شود را با همان تکنیک sheather که گفته شد شناور سازی می کنند و از آن سطح مایع شناور شده الم تهیه کرده و زیر میکروسکوپ بررسی می کنند.نکته : تست های سرولوژیکی : النکس آگلوتیناسیون – ایمنو فلئورسانس- االیزانکته : PCR و RFLP قطعی ترین روش تشخیصاپیدمیولوژیکریپتوسپوریدیوم انتشار جهانی دارد و در ایران نیز به همین ترتیب است. در یک مطالعه گزارش شده که در آذربایجان غربی ۷.۶ درصد و در تهران ۳ درصد و در نقاط مختلف شیوع متفاوتی دارد و در جای جای ایران شایع است و شیوع دارد. شیوع در کودکان به مراتب باالتر از بالغین است حتی در نوزادان به خصوص نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی شوند، به این انگل نسبتا حساس تر هستند و مطالعه دیگری نشان داد که ۵0 درصد از مبتالیان به ایدز به کریپتوسپوریدیوم مبتال شده بودند، این تک یاخته ، تک یاخته ای است که در قصابان ، دامپزشکان و دامداران، که جمعیت در معرض خطر هستند، اهمیتش بیشتر از سایر مشاغل است.نکته : گوساله ها بیشترین نقش را در انتقال این انگل دارند.راه های انتقالاگر بخواهیم راه های انتقال را بشماریم، یک راه می توان با منشا زئونوتیک نام برد به ویژه از طریق گوساله ها، که در این جا گونه کریپتوسپوریدیوم پارووم بیشتر اهمیت دارد و راه دیگر با منشا انتروپونتیک می باشد، که از انسان به انسان منتقل میشود و کریپتوس هومینیس بیشتر مطرح است در بین کودکان مهد کودک ها و سالمندان آسایشگاه ها و راه دیگر مسافرت به مناطق آندمیک است.نکته: اووسیست کریپتوسپوریدیوم کروی بوده و 4 الی ۶ میکرون قطر دارد و با رنگ آمیزی زیل نلسون، به رنگ قرمز در آمده و با رنگ آمیزی تری کروم، بیشتر به حالت ارغوانی در می آید.نکته: در آزمایشگاه که میکروسکوپ معمولی(فاز کنتراست نیست) در اختیارمان است، حتما میبایستی مبادرت به تهیه الم و رنگ آمیزی بر روی لام کنیم.درماندر افراد سالم نیازی به درمان نخواهد بود، زیرا عفونت در این افراد خود محدود شونده است و پس از مدتی هم علائم بالینی هم انگل حذف خواهند شد، اما در بیماران با اختلال زمینه ای ایمنی مخصوصا بیماران مبتلا به ایدز، درمان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، هرچند که درمان اختصاصی این انگل تا کنون رضایت بخش نبوده ولی در موارد متعددی پارامومایسین را بیشتر از داروهای دیگر پیشنهاد داده اند و به میزان ۵00 ۳ mg الی 4 بار در روز و برای دو هفته، البته برای این که از عود بیماری جلوگیری بشود، درمان نگهدارنده پس از طی دوره درمانی ۲ هفته ای 1000 تا 2000 میلی گرم در روز بیمار دارو دریافت کند تا از عود عفونت جلوگیری بشود. در کودکانی که به دلیل آلودگی آب زیادی از دست داده اند و دچار دهیدراتاسیون شده اند بایستی آب و الکترولیتی جایگزین شود و در نهایت در بیمارانی که اختلال ایمنی زمینه ای دارند برای این که مجددا به انگل مبتلا نشوند، حتما بایستی این اختلال مشکلش برطرف شود.پیشگیری و کنترلدر پیشگیری و کنترل مهم ترین نکته بهداشتی بودن آب آشامیدنی، مخصوصا در مورد بیماران مبتلا به ایدز سفارش شده که حتما آب آشامیدنی خود را 1 الی ۳ دقیقه، بجوشانند و با عبور دادن از فیلتر یک میکرونی آب را تصفیه و سپس استفاده کنند و حتما از شیر پاستوریزه استفاده کنند، زیرا در این افراد بسیار حائز اهمیت است و جز بیماری های خطرناک برای این افراد محسوب می شود و در نهایت هیچ داروی تایید شده برای پیشگیری یا درمان انسان و دام ها، که مانع از توقف یا تولید اووسیست در میزبان شود معرفی نشده است و لذا راهکار های پیشگیری یا کنترل در کریپتوسپوریدیوم به ویژه در افراد با زمینه های مستعد برای عفونت بسیار حائز اهمیت است.