قارچ شناسی

اسپوروتریکوزیس؛ از علائم تا درمان

عامل ایجاد کننده بیماری اسپوروتریکوزیس یک قارچ ترمال دایمورفیک به نام اسپوروتریکس شنکئی (sporothrix schenckii) است که در بدن در دمای 37درجه به فرم مخمری و در محیط بیرون به فرم رشته‌ای است.

اسپوروتریکوزیس-Sporotrichosis

این بیماری اغلب به وسیله تروما ایجاد می شود یعنی در اثر تلقیح، فرو رفتن  اجسامی که تیز و برنده هستند، نیش حشرات، تیغ و خار گیاهان و … عواملی هستند که می تواند باعث ایجاد بیماری شود.

در اقایان رایج تر است، کشاورز ها و باغبان ها افرادی هستد که برای ابتلا به این بیماری مستعدتر هستند. به دلیل این که در افرادی که باغبان بودند و روی گل سرخ کار می‌کردند، زیاد دیده شده و به عنوان سندروم گل سرخ هم از آن نام برده می‌شود.

فاکتور های بیماری‌زای که در اسپوروتریکس شنکئی وجود دارد:

  • ملانین است.
  • یک سری از آنزیم‌ها یا پروتئیناز های خارج سلولی دارد.
  • قابلیت تحمل دما(ترموتلورانس)
  • آنتی ژن‌های سطحی دارد که معمولا قندی است.(از جنس رامنوز و مانوز و گالاکتوز است)

از لحاظ علایم کلینیکی چهار فرم برای اسپوروتریکوزیس وجود دارد:

شایع ترین فرم بیماری، فرم جلدی لنفاوی است که 70درصد موارد ابتلا را به خودش اختصاص می‌دهد. فرم جلدی ثابت را داریم که 25درصد موارد را به خودش اختصاص می‌دهد. فرم جلدی مخاطی را داریم و در نهایت فرم خارج جلدی را داریم که می تواند دیگر اعضای بدن را غیر از جلد را درگیر کند در بیماری را ایجاد کند.

فرم اسپوروتریکوزیس جلدی لنفاوی:

وقتی که قارچ در یک ناحیه از بدن معمولا دست یا پا، تلقیح می‎‌شود یک سری ندول‌ هایی در آن ناحیه ایجاد می‌شود. این ندول‌ها سفت،قرمز رنگ هستند و اغلب به دلیل این که به بافت های زیر نیز متصل می شود حالت متحرک دارند.

به مرور زمان رنگ این ندول ها تغییر می‌کند و زخمی می شود و سیاه می شود. به خاطر همین معمولا این جا با زخم های شارمر اشتباه می شود. معمولا ممکن است فرم جلدی لنفاوی خود به خود بهبود پیدا کند به خاطر این که این زخم ها در امتداد عروق لنفاوی ایجاد می شود و تکرار می شود به ان فرم جلدی لنفاوی می گویند و عروق لنفاوی در ان ناحیه سفت می شود به صورت یک طنابی زیر پوست است و سفت است و زخم ها در امتداد این طناب تکرار می شود.

در انگل لشمانیوز فرم لشمانیوز جلدی فرم اسپورتریکوئیدی که همین حالت را می توان در ان دید. بنابراین در تشخیص افتراقی مخصوصا نواحی امریکایی که این بیماری اندمیک است این دو بیماری می تواند با هم قابل اشتباه باشد و قابل تفریق.

فرم جلدی ثابت

در مناطق اندمیک فرم جلدی ثابت(fixed cutaneous sporotrichosis)است و بیشتر در بچه‌ها دیده می شود. یعنی افرادی هستند که علایم خاصی ندارند و تست پوستی که برای برخی فرم ها استفاده می شود در این افراد مثبت است. معمولا محدود است این ضایعات و گرفتاری غدد لنفاوی هم در ان ها نادر است. زخم هایی که بیشتر در بچه ها در نواحی صورت و گردن و بدن ان ها وجود دارد. به صورت پلاک های ثابتی است که بدون درد است و این فرم هم محدود به همان نواحی است و انتشار پیدا نمی کند. ارگانیسم هایی که عامل ایجاد کننده فرم جلدی ثابت هستند تمایلی به انتشار ندارند. یعنی این که لنفاوی نمی شوند و بافت های عمقی تر را درگیر نمی کنند. دیدند که سویه های ایجاد کننده این بیماری معمولا نسبت به فرم های دیگر ترموتلورانس نیستند یا خیلی کمتر هستند.یعنی سویه های که حساس به دما هستند به خاطر همین ثابت هستند و محدود به همان ناحیه باقی می مانند.

اسپوروتریکوزیس فرم جلدی مخاطی

فرم جلدی مخاطی معمولا به صورت ثانویه است. یعنی به دنبال انتشار از فرم های قبلی به نواحی دیگر بدن ممکن است این را ببینیم. ضایعات بیشتر در حلق و بینی و نواحی صورت دیده می شود.

معمولا این فرم جلدی مخاطی با درد همراه است و بهبودی خود به خودی در آن ها معمولا بیشتر از فرم های دیگر است.

در تشخیص افتراقی این بیماری با افت های دهان ممکن است اشتباه شود. با لیکن پبلان ممکن است اشتباه شود. یک بیماری اتوایمیون است که یکی از علایم ان وجود یک سری ضایعات یا پلاک هایی سفید رنگ در ناحیه دهان دیده می شود و می تواند با ان قابل تفریق باشد و می‌تواند با لشمانیوز جلدی ثانویه اشتباه شود. لشمانیوز جلدی ثانویه فرمی است که منتشر می شود.همان نواحی زخمی یا چرکی را در نواحی صورت در بینی و دهان و حلق را ایجاد کند.

فرم خارج جلدی

فرم خارج جلدی فرمی است که بیشتر در افرادی که ضعف سیستم ایمنی(دچار الکلیسم، اعتیاد، hiv، دیابت) دارند دیده می‌شود.

یعنی این که ممکن است که فرد ضایعاتی همچون جلدی لنفاوی یا جلدی ثابت را داشته باشد و در اثر ضعف سیستم ایمنی می‌تواند انتشار پیدا کند و ارگان های بدن را درگیر کند.

از وقتی منتشر می شود اولین جاهایی که ضایعات ایجاد می‌شود معمولا نواحی استخوان و مفاصل است.(یعنی باعث ارتریت (التهاب مفصل) و استئومیلیت(التهاب استخوان) می‌شود.)

بعد از استخوان و مفصل معمولا درگیری چشم ها را داریم که می تواند چشم را درگیر کند و در نهایت و باعث مرگ می شود.

تشخیص آزمایشگاهی اسپوروتریکوسیس

برای تشخیص آزمایشگاهی اولین مرحله آزمایش مستقیم است.

نمونه ها جمع‌آوری می‌شود و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایشگاه از پتاس استفاده کرد.می شود رنگ‌آمیزی انجام داد.می شود از روش های پاتولوژیک یا رنگ امیزی پاس یا h and e یا gms استفاده شود برای تشخیص.

✔ با توجه به این که لود ارگانیسم در نمونه‌ها کم است و اندازه‌ی کوچکی هم دارد. آزمایش مستقیم روش استاندارد برای تشخیص این بیماری نیست.

✔ به این دلیل که قارچ عامل بیماری،دوشکلی حرارتی است مخمر می‌بینیم. ارگانیسم در نمونه ها به فرم مخمری است. گلد استاندارد تشخیص برای این بیماری روش کشت است.

✔ ارگانیسم آن به سیکلوهگزامین مقاوم است. بنابراین می‌توانیم از محیط سابرو دکستروز اگار که حاوی انتی بیوتیک است به همراه سیکلو هگزامین برای کشت نمونه ها استفاده کنیم.

چند دلیل وجود دارد که از بایوپسی برای تشخیص استفاده نمی شود:

1) بدلیل تشابه ساختاری یا تشابه هیستولوژیکی که خود این ضایعات و سلول‌های آن ناحیه با بیماری دیگری مثل سل پوستی یا جذام دارد.(در واقع شبیه به هم می باشند و به سختی قابل تفریق هستند.)

2) معمولا وقتی که از روش های مثل بایوپسی استفاده می شود ممکن است بیماری به بافت های عمقی تر انتشار پیدا کند. بنابراین:

بایوپسی روش مناسبی برای نمونه گیری در این بیماری نیست.

روش دیگر: بعد از این که کشت انجام شد ما می توانیم محیط های کشت‌مان را هم در دمای 25 درجه و هم 37 درجه قرار دهیم. در محیط 25 درجه به فرم رشته ای قارچ را داریم. در محیط 37 درجه فرم مخمری قارچ را می توانیم ببینیم.

محیط هایی که کشت باکتریولوژیک مثل bhi یا بلاد اگار می شود استفاده شود برای کشت این ارگانیسم.

تست جلدی برای فرم جلدی استفاده استفاده می شود و برای فرم های منتشر کارایی ندارد.به دلیل این که گفتیم فرم های منتشر بیشتر در افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند انجام می شود.در ان افراد میزان تولید انتی بادی کمتر است و خیلی کارایی ندارد.

این همان اساس تست توبرکولین است.این تست جلدی که در اسپورتریکوزیس کاربرد دارد همین واکنش حساسیت تاخیری تیپ چهار است.در این تست برای اسپورتریکوزیس می ایند از کشته شده سلول های مخمری استفاده می کنند یا می ایند انتی ژن های ان را استخراج می کنند و ضعیف می کنند داخل ساعد تزریق می کنند.بعد از 48 ساعت یک تورم ورود 5 mm را به عنوان تست مثبت لحاظ می کنند برای این بیماری در افرادی که از لحاظ سیستم ایمنی ضعیف نیستند می شود به دنبال انتی ژن اختصاصی قارچ هم با استفاده از روش های سرولوژی بود.

درمان اسپورتریکوزیس:

1) یُدید پتاسیم

یکی از درمان هایی که اختصاصی اسپورتریکوزیس است و کاربرد دارد استفاده از یُدید پتاسیم است. یُدید پتاسیم بیشتر برای فرم‌های جلدی و جلدی لنفاوی کاربرد دارد و هنوز هم به طور قطع یقین نتوانستند دلیل واقعی اثر آن را بدانند. گفته می‌شود که تحریک کننده سیستم ایمنی است و می تواند باعث فعال شدن سیستم ایمنی شود و ضایعات از بین برود.

2)گرمادرمانی

یکی از روش های دیگر، گرمادرمانی است. گرمادرمانی بیشتر برای فرم های جلدی کاربرد دارد. برای افراد حساس، بیمارانی که باردارند و افرادی که حساسیت به دارو دارند، می توان از این روش برای درمان آن ها استفاده کرد.

روش گرما درمانی، در ژاپن یکی از راه‌های درمانی این است.مخمر به گرما (دمای بالای 40درجه) حساس است و نمی تواند رشد کند. 10 تا 20 دقیقه فرد در این حمام های آب گرم (که حدود 45 درجه است) می ماند و به مرور این ضایعات بهبودی می‌یابند.

3) داروی آمفورتریسین B

در مواردی که فرم منتشر را ما داریم و عامل بیماری انتشار پیدا می‌کند بیشتر از آمفورتریسین B استفاده می شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا